“ETORKIZUNA DAGO, EGIA BALDIN BADAGO” lemapean, Kolonbiako Egia Argitzeko, Bizikidetza Sustatzeko eta Ez Errepikatzeko Batzordearen 2022ko Azken Txostena (Bakearen eta Adiskidetzearen aldeko 2023ko Gernika Saria) aditzera ematen zaigun lemaren bitartez, lau erakusketa aurkezten ditugu, gerrari eta gerra bakoitzak eragiten duen minari buruzko lau begirada.Iraganekoak eta orainekoak.Gatazka armatuek izugarri eraldatzen dituzte pertsonen bizitzak. Beren biziraupen-moduak ukatzen dizkiete eta bizitza duina izateko dituzten aukerak kaltetzen dituzte. Kalte asko, gainera, konponezinak dira, eta aztarna sakonak eta iraunkorrak uzten dituzte. Aztarna horiek, gainera, denboran zehar iraun eta hainbat belaunalditan eragiten dute.

Gernikako Bonbardaketaren Urteurrenaren 86. urteurrena dela eta, hiru artisten lanak bildu ditugu, baita 1937ko apirilaren 26ko bonbardaketaren testigantza grafikoaren zati bat ere, eta bata bestearen aurrean jarri ditugu, espazio eta formatu desberdinetan, baina elkarrizketa iraunkorrean euren artean eta dastatzera edo hausnartzera hurbiltzen diren pertsona guztiekin ere bai, gaur egun herrialdeek eta giza bizitzak suntsitzen dituzten gatazken inguruan. 

AITOR ARANA “Gernika, 1937. Amesgaiztoak amesten” (Foru Plaza)
MAITANE AZURMENDI “Azken bidaia” (Kultur Etxea)
IÑAKI BERAZATEGI “1930-1939. Gerra zibila hobeto ulertzeko irudiak Euskadin” (Elai Alai aretoa)
“GERNIKA 1937-IV-26” (Foru Plaza)

“GERNIKA 1937-IV-26” (Foru Plaza)

Gernika sinbolo bat izan da euskaldunentzat mendeetan zehar; 1833tik aurrera bizitako hiru gerra bortitz eta gure herriaren askatasun historikoen galera bitarteko, herritarren gerra garaiko sufrimenduaren ikur unibertsal bihurtu zen. Iparragirrek 1853an unibertsalizatu zuen, eta Picassok 1937an betikotu.Gernikako bonbardaketa gerra-esperimentu baten atal gisa metodikoki planifikatua eta sistematikoki gauzatua izan zen, hiriko etxebizitzen % 85,22a erabat suntsiturik utzi eta 2.000 hildako baino gehiago eraginda. Horixe da – eta ez beste zerbait – Euskadiko Gobernuak eta José Labauriak, Gernikako alkateak, aitortu zutena.
Apirilaren 27an, goizaldean, Francok gezurra esatea agindu zuen. Diktadurako lau hamarkadatan, Gernika bonbardatu izana ukatu eta zabaldu zen hiribildua “gorriek” erre zutela.
Inoiz ez zen justiziarik egin, baina ez dago gezurrik egia betiko ezkutatzen duenik, gure herriaren historia bere memoria kolektiboan txertatuta dagoelako. Gure memoria historikoa berreskuratuta, egia azaleratzen dugu, gure adinekoek bizi izan zuten une historikoa helarazten diegu gure ondorengoei, eta justizia egiten dugu.

Testuen kredituak: Xabier Irujo
Argazkien kredituak: Gernikako Bonbardaketaren Dokumentazioa Zentroa.