Bertsoek eta poesiak Bizkaiko hiriburua konkistatuko dute martxoaren 15etik aurrera, Bilboko Udalak antolatutako BILBAOPOESIA Jaialdiaren edizio berri batean. Bilbok poesiarekin urtero egiten duen topaketa handi honek hogeita hirugarren edizioa ospatuko du aurten, “Zeharkaldiak” lelopean.
Bidaia ardatz hartuta, Bidebarrietako Liburutegiko Areto Nagusia eszenatoki bihurtuko da berriz ere, estatuko zein nazioarteko kalitateko literatura-izen eta -proposamenak, poesia erdigunean dutela, lehen lerroko poeten presentziaz gozatzeko. BILBAOPOESIA martxoaren 24ra arte luzatuko da, bederatzi egunez literatura eta musika programazio iradokitzaile eta anitza eskainiz.
Bidaiaren kontzeptuak edizio berri honen urratsak markatuko dituenez, gure mugetatik kanpoko poetak jaialdira itzuliko dira, pandemiak ezarritako murrizketen ondorioz bi urtez etorri gabe egon ondoren.
Oraingo honetan, Bilbok Uruguaira begiratzen du, eta poesiaren munduko emakume errespetatuenetako bat ongietorriko du: Ida Vitale, poeta, 45eko Belaunaldiko uruguaitarra eta 2018an Cervantes Saria jaso zuena. Jaialdiko publikoak 98 urte dituen emakume honen ahotsa entzun ahal izango du. Hiribildura etorriko da bere poemak irakurtzera eta bere ibilbide poetiko luzeari buruz hitz egitera. Gainera, BILBAOPOESIAk Mario Benedetti omenduko du proposamen berezi batekin.
Jaialdiaren programazioa gaur goizean aurkeztu dute Gonzalo Olabarria Bilboko Udaleko Kultura eta Gobernantza zinegotziak eta Begoña Morán BILBAOPOESIAko zuzendariak.
XXIII. EDIZIOAREN PROGRAMAZIOA
BILBAOPOESÍA martxoaren 15ean hastea ez da kasualitatea. Aurten ere, BLAS DE OTERO (Bilbo, 1916) poetaren jaiotzaren urteurrenarekin batera hasiko da jaialdia. Eta merezitako omenaldia egingo dio, oraingo honetan, Sabina de la Cruz alargunaren irudiaren bidez poeta gogoratuz.
Sabina de la Cruz 2020ko azaroan hil zen, eta poeta ere izan zen, baina, bere garaiko beste hainbat emakume bezala, bere izena bere bikotekidearen itzalean geratu zen eta betiko bere figurarekin lotuta. Bigarren maila batetik, bere ibilbidean lagundu zion eta, hil ondoren, bere bizitza bere ondarea gordetzen eta bere obraren zaindaria izaten eman zuen.
Hala, martxoaren 15ean, “Recordando a Sabina de la Cruz” ospatuko da. Elkarrizketa honetan Paco Ibáñez eta Fanny Rubio arituko dira. Paco Ibáñezek, Blas de Oteroren poemetako interpretatzaile mitikoa, familiaren laguna eta haren ondarea oso ondo ezagutzen du, eta Fanny Rubio poeta eta irakaslearekin hitz egingo du. Blas de Otero eta Sabina de la Cruzen lagun handia zen Fanny, eta Sabina de la Cruz poetaren bizitza pertsonalagoari buruz arituko da.
Asteazkenean, hilak 16, “Europa, por fuertes y fronteras” izenburupean, Luis Alberto de Cuencak eta Julio Martínez Mesanzak, lerro argiko bi poeta, bi klasiko garaikidek beren bertsoak errezitatuko dituzte José Fernández de la Sota poetarekin izandako elkarrizketa baten harira.
Ostegunean, hilak 17, Miren Agur Meabe Poesiako azken Sari Nazionalak; Aurora Luque poeta eta itzultzaileak eta Antonio Praena poeta eta teologoak “Los cuerpos escritos”izeneko emanaldia eskainiko dute, non aditza poesian, gorputzean eta azal idatzian irudikatuko den.
Asteburua esperientziaren poesian erreferente diren Vicente Gallego, Raquel Lanseros eta Carlos Marzalen poeten eskutik hasiko da ostiralean, hilak 18, eta Christina Rosenvingeren musikaren erritmoan jarraituko du, hilaren 19an.
Hispano-daniera den kantautorea, zalantzarik gabe, musikaren panorama independenteko ahots ezagunenetako bat da. “Un Hombre Rubio” diskak bere ibilbidean mugarri izan da. Argitaratu zenetik ia hiru urte igaro direnean, albumak honako abesti hauek biltzen ditu: “Romance de la Plata”, “Ana y Los Pájaros” eta “La Flor Entre la Vía”. Madrildarraren ibilbidea katapultatu du lan honek, 2018ko Musika Aktualen Saria lortzera eta kritikaren eta ikusleen gurtza irabaztera eraman duen arte. Artistak bere konposizioak eta bere liburuaren irakurketak tartekatuko ditu, sarrerak 5 euroren truke esteka honetan dituen hitzordu intimo eta berezi batean.
Astelehenean, hilak 21, POESIAREN NAZIOARTEKO EGUNEAN, BILBAOPOESIAk Jaialdiko hitzordu garrantzitsuenetako bat programatu du. Bertan, IDA VITALEK eta BERNARDO ATXAGAK hartuko dute parte. Uruguaiko poetak, euskal idazlearen eskutik, poesiaren dekanoaren ibilbide bizi eta literarioan barrena ibilaraziko du publikoa, bere poemarik enblematikoenen irakurketa delikatuarekin.
Ida Vitale, 45eko belaunaldiko poeta uruguaitarra eta poesia esentzialistaren ordezkaria, mundu hispanoamerikarreko ahots poetiko garrantzitsuenetako bat da. Abangoardia historiko amerikarraren tradizioan txertatua, bere poesiak hizkuntzaren alkimia aztertzen du. Hainbat sari jaso ditu, hala nola Octavio Paz Saria (2009), Alfonso Reyes Saria (2014), Reina Sofia Saria (2015), Federico García Lorca Nazioarteko Poesia Saria (2016), Max Jacob Saria (2017) eta Cervantes Saria (2018), "Bere hizkera, gaztelaniaz gehien ezagutzen denetako bat" baloratzen zuena.
Berarekin batera Bernardo Atxaga izango da, euskal literatura nazioarteko mapan jarri zuen eta Vitalek miresten duen idazlea. Elkarrekin, beren poesia eta bizitza ezagutuko dituzte elkarrizketan. Hitzordu honetarako, gonbidapen-erreserba egin beharko da, www.bilbaokultura.eus-en.
Asteartean, hilak 22, Bidebarrietako liburutegian Alberto San Juan, ibilbide luzeko aktorea eta Animalario konpainia fundatzailea, Bilbora iritsiko da “Te quiero, Benedetti, (La patria y el exilio)” proposamenarekin, Mario Benedettiri eskanitako omenaldia. Eta haren bitartez, bere poema eta prosengatik, omenaldia da Latinoamerikako eta Espainiako literaturako beste ahots batzuei. Eta horien guztien bidez, miseria edo jazarpen politikoa gainditzeko beren lurretik, ozeanoaren bi aldeetan, erbesteratu behar izan zuten pertsonei. Bidaian Fernando Egozocue gitarrista eta konpositorea ere izango da. Sarrerak salgai 5 eurotan esteka honetan.
BILBAOPOESÍA aurten ere Loraldia jaialdiarekin lankidetzan arituko da asteazkenean, hilak 23, eta “Belar Ostoak: Walt Whitman” errezitaldiarekin. Parte-hartzaileak: Amaia Lasa, Andoni Etxebeste, Antxon Sarasua, Dani Venegas, Jon Gurrutxaga eta Urbil Artola.
XXIII. edizioaren agurra egungo poesiako ahots gazteenek egingo dute, martxoaren 24an, osteguna. Paula Antía Rey, Oihana Arana, Rosa Berbel, Carlos Catena Cozar eta Mario Obreroren poemen irakurketa, errealitatearekin eta tradizioarekin hain lotuta daudenak.
